Ze vestigen de aandacht op het feit dat Scholte in de kunstwereld bekend staat als de koning van het copyright. Afbeeldingen uit kunst, reclame en dagelijks leven zijn uitgangspunt voor zijn schilderijen. Vrijmoedig bewerkt hij de ‘geleende’ afbeeldingen. De aanpassingen en veranderingen van het oorspronkelijke beeld reflecteren de visie en het commentaar van een kunstenaar die alles wat hij waarneemt van kanttekeningen voorziet.

Vrijmoedig intervenieert Rob Scholte in de werkelijkheid die voorheen door anderen is gecreëerd. De artistieke ingrepen en nieuwe betekenissen die hij daarmee toevoegt, bepalen zijn authenticiteit en idioom. „Schilderkunst is mijn moedertaal”, licht hij toe. „Mijn schilderijen gaan in essentie over de veranderlijkheid van betekenissen. Een hart kan van alles betekenen, de kleur rood ook. Die betekenissen staan niet op voorhand vast. Veel mensen realiseren zich dat niet. Daardoor sluiten ze andere mogelijkheden uit.” In tijden van corona, waarin waarheid en werkelijkheid dagelijks veranderen, is de dominantie van het veranderingsprincipe een behartigenswaardig uitgangspunt.

Vraagtekens

Museum de Fundatie in Zwolle gaf Rob Scholte alle ruimte om fors uit te pakken. En dat heeft hij gedaan! ‘Reproductie verplicht’ biedt het meest complete en omvangrijke museale overzicht dat tot nu toe van de veel besproken kunstenaar is gemaakt. Een duizelingwekkende hoeveelheid schilderijen met uiteenlopende onderwerpen openbaart zijn ongekende productiviteit. En wat nog opvallender is: elk schilderij geeft een vindingrijke draai aan de werkelijkheid. Zo’n twist is bijvoorbeeld de terugkerende golvende vorm in een serie vrije bewerkingen van Mondriaans composities. Die golfbeweging verstoort de orde van strakke lijnen, geometrische vormen en primaire kleuren, en kantelt dus ook Mondriaans denkbeelden.

In ander werk laat Scholte de kijker langer zoeken naar zijn bedoelingen. ‘”We kunnen een probleem niet oplossen met de denkwijze die het probleem veroorzaakt heeft,” merkte Einstein ooit op. Scholte beaamt dat volmondig. Heersende opvattingen vereisen een andere benadering om ze in een nieuw daglicht te kunnen plaatsen. In de jaren ’90 werkte Rob Scholte in Japan jarenlang aan een Hollands zeeheldenepos. Hij maakte furore met zijn project ‘Nagasaki Holland Village’, waarin hij de Nederlandse kunsthistorie becommentarieerde. In diezelfde tijd plaatste hij ook vraagtekens bij Japanse reclameteksten. Dat leverde de cyclus ‘Questionmarks’ op. Een aantal werken uit die serie zijn in Zwolle te zien. Dankzij Scholte’s gevoel voor humor, understatement en omkering van feiten ontstonden opmerkelijke verbindingen tussen Nederlandse en Japanse cultuur.

Imita tiezucht

„Japanners lezen een beeldverhaal andersom dan wij”, legde hij destijds uit. „Daar komt bij dat imitatiezucht in Japan de normaalste zaak van de wereld is. Voor Japanners is mijn zeeheldenepos een onbetwist kunstwerk dat niets met plagiaat te maken heeft. Zij hebben er geen moeite mee dat het werk gebaseerd is op het naschilderen van oude meesters. Met de serie Questionmarks die ik maakte op basis van Japanse reclameteksten, laat ik zien waarmee een mens worstelt wanneer hij geconfronteerd wordt met teksten die hij niet kan ontcijferen en dus ook niet kan begrijpen. Zo gaat het ook in het dagelijks leven. Pas als je weet welke sleutel in welk slot past, kan je toegang krijgen tot een bepaalde cultuur of bron. En anders blijf je in het duister tasten. De Japanse cultuur is rigide. Er bestaan veel regels die wij niet kennen, waardoor we in de val dreigen te lopen. In Japan ontdekte ik dat het ideaalbeeld dat Van Gogh van het land had, drastisch bijgesteld moest worden.”

Clichés

Wat voor Japan als ‘vreemde natie’ geldt, gaat ook op voor de schilderkunst van Rob Scholte. Voor het ontcijferen ervan is het noodzakelijk om anders naar clichés te kijken. Zo heeft Scholte kunst en ondernemerschap met elkaar verbonden. Daarmee doorbrak hij het cliché van de lijdende kunstenaar. Tijdens zijn Japanse jaren was hij werkgever van een geolied bedrijf met tientallen medewerkers die de Nederlandse geschiedenis naschilderden. In eigen land werd door de kunstelite met fronsende wenkbrauwen gekeken naar die aanpak. Typisch Scholte! Voor een kunstenaar die de controverse niet schuwt, is scepsis een aanmoediging om nog een paar stappen verder te gaan. De kunst van het kopiëren kan in zijn geval niet losgezien worden van de kunst van het toevoegen.

„Als je iets wilt hebben, moet je het juist laten gaan”, vertelt hij. „Iedereen wil uniek en origineel zijn, maar het wordt pas interessant als je níets wilt uitdrukken, géén fantasie hebt en tóch iets maakt waar je van houdt. Want als je er niet eerst zelf van houdt, kan een ander er ook niet van houden.”

Tentoonstelling: Rob Scholte - Reproductie verplicht, t/m 3 april 2022 in Museum De Fundatie, Zwolle. Info: www.museumdefundatie.nl .